AE – Nr 5

AAP013

Biuletyn Stowarzyszenia Archiwistów Kościelnych

ARCHIVA ECCLESIASTICA

Nr 5 – Rok V (2008)

Od redakcji

Czas po 1989 roku, kiedy państwa Europy Środkowowschodniej wyzwoliły się z totalitarnego panowania komunizmu dały impuls do ponownego nieskrępowanego funkcjonowania Kościoła. Czas wolności stał się dla tych wspólnot momentem odrodzenia i rozpoczęcia na nowo działalności, niezależnie od tego, w jakim momencie została ona przerwana lub ograniczona przez władze komunistyczne. Oczywiście ta sytuacja związana też była z nowymi zadaniami i wyzwaniami, jakie stanęły przed lokalnymi Kościołami. A były i są niemałe. W tych państwach, gdzie działanie Kościoła zostało całkowicie ograniczone, tak że funkcjonowało w zasadzie tylko w podziemiu, potrzebne było na nowo tworzenie instytucjonalnych struktur, a tam, gdzie działalność Kościoła była mocno ograniczona należało dostosowywać je do pewnych zaistniałych po II wojnie światowej zmian. Oczywiście te historyczno-organizacyjne sprawy nie przesłaniały tych zadań, jakie są dla Kościoła najważniejsze, czyli głoszenie Dobrej Nowiny i odpowiedzi na zmieniające się relacje w życiu wiernych. Wraz z odrodzeniem się Kościoła w krajach Europy Środkowowschodniej przyszła refleksja nad jego dziejami i znaczeniem dla poszczególnych krajów.

Prezentacja archiwów kościelnych w Europie Środkowowschodniej stała się myślą przewodnią obecnego numeru „Archiva Ecclesiastica”. W każdym z sąsiadujących z Polską państw funkcjonują wytworzone w ciągu dziejów przez instytucje kościelne archiwalia, które obecnie są w posiadaniu albo władz państwowych, albo instytucji kościelnych, które je wytworzyły. Taki stan jest różny dla poszczególnych krajów i wynika z przyjętego ustawodawstwa państwowego. Ukazanie zasad funkcjonowania archiwów kościelnych w poszczególnych krajach ma przybliżyć tę problematykę polskiemu czytelnikowi.

W niniejszym numerze przedstawione zostały archiwa kościelne znajdujące się na terenie Słowacji i Węgier, a także dzieje archiwum Kapituły Katedralnej Wileńskiej, które znajduje się obecnie w Bibliotece Litewskiej Akademii Nauk w Wilnie, stanowiąc część państwowego zasobu archiwalnego. Ich prezentacji dokonał ks. Tadeusz Kasabuła. Archiwa słowackie omówione zostały przez następujących autorów: Jaroslava Coraniča, wykładowcę uniwersytetu preszowskiego, który ukazał archiwum greko-katolickiego biskupstwa w Preszowie; doktora Petera Zubko, który przedstawił archiwum grekokatolickiej archidiecezji w Koszycach, i jednego z najbardziej zasłużonych archiwistów słowackich Ivana Chalupeckýo, który omówił ustawę archiwalną obowiązującą w tym kraju. Natomiast na Węgrzech przedstawione zostały archiwalia kościoła grekokatolickiego przez György Janka prezesa archiwistów kościelnych.

W części metodycznej przedstawiona została kolejna część podstawowych pojęć archiwalnych. Tym razem dotyczących pomocy archiwalnych. W części prezentacyjnej ukazano dwa archiwa diecezjalne: Archiwum Diecezjalne w Zielonej Górze i Archiwum Archidiecezjalne w Łodzi.

Omówiono „Biuletyn Archiwum Polskiej Akademii Nauk”, w którym przedstawione zostały inwentarze spuścizn osób znanych w polskiej archiwistyce: Piotra Bańkowskiego (1885-1976) – historyka literatury, archiwisty, bibliotekarza, długoletniego redaktora „Archeionu”; Kazimierza Bogdana Konarskiego (1886-1972) – przedwojennego dyrektora Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie; Witolda Suchodolskiego (1887-1967) – pracownika Archiwum Skarbowego w Warszawie w okresie międzywojennym, a po wojnie pierwszego Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych; Franciszka Olszewskiego (1859-1918) – prawnika, adwokata, pisarza prawno-ekonomicznego, publicysty i redaktora „Kuriera Warszawskiego”.

W części informacyjnej omówiono to, co w ciągu roku działo się w środowisku archiwalnym. Przedstawione zostało sprawozdanie z międzynarodowej konferencji naukowej „Archiwa klasztorne. Opracowanie i udostępnianie zasobu”, która odbyła się w Krakowie, i z międzynarodowej konferencji „Archiwa Europy Środkowej. Wspólne dziedzictwo, wspólna przyszłość”, obradującej w Nowym Sączu.

Rok 2008 był dla naszego Stowarzyszenia rokiem wyborczym. W dniu 29 maja odbył się IV Walny Zjazd Stowarzyszenia. Publikujemy materiały zjazdowe: Protokół z IV Walnego Zjazdu Stowarzyszenia Archiwistów Kościelnych, Słowo Prezesa Stowarzyszenia Archiwistów Kościelnych i prezentację nowych władz Stowarzyszenia.

Redakcja życzy nowo wybranemu Zarządowi SAK owocnej pracy dla dobra środowiska archiwistów kościelnych, a nowym członkom „spełnienia się” w Stowarzyszeniu Archiwistów Kościelnych.

Komitet Redakcyjny