AE – Nr 4

080604_081710_159_biuletyn_ae_m2

Biuletyn Stowarzyszenia Archiwistów Kościelnych

ARCHIVA ECCLESIASTICA

Nr 4 – Rok IV (2007)

Od redakcji

W każdej instytucji, w urzędzie administracji publicznej i samorządowej, w placówkach oświatowych i kościelnych, działają obecnie sekretariaty, które wcześniej nazywano kancelariami. Dawni urzędnicy wyposażeni w pióra i kałamarze dziś ustępują – o czym pisaliśmy w poprzednim numerze „ Archiva Ecclesiastica” – przed nowymi technologiami – komputerami, kserokopiarkami, faksami i telefonami. Zmiana technologiczna i organizacyjna funkcjonowania kancelarii nie rozwiązała wszystkich istotnych jej problemów. Możemy nawet powiedzieć więcej, wraz z nowymi sposobami organizacyjnymi rodzą się coraz to nowe wyzwania. Stały się one inspiracją to spojrzenia wstecz i pochylenia się nad przeszłością. Dlatego też chcemy naszym czytelnikom przybliżyć problematykę funkcjonowania kancelarii we współczesnym świecie. Na przestrzeni stuleci funkcjonowały różne style prowadzenia kancelarii. Począwszy od księgi wpisów, która rozpoczęła swój żywot w okresie średniowiecza i królowała nieprzerwanie w kancelariach do końca XVIII wieku. Wraz z rozwojem nowoczesnej administracji nastąpiły przemiany w organizacji kancelarii. Zaczął wówczas funkcjonować system akt spraw, który można podzielić na kancelaryjny system dziennikowy i znacznie młodszy, stosowany od lat trzydziestych XX wieku kancelaryjny system bezdziennikowy. Takie zmiany funkcjonalne w pracy kancelaryjnej nie były jednymi, które można zauważyć śledząc rozwój form kancelaryjnych. Kancelarie opierając się często na jednakowych przepisach wypracowywały swoiste zwyczaje, które wyróżniały ich spośród innych. Także dla ziem polskich niemałe znaczenie miały dzieje państwa i naszego narodu. W czasie burzliwego rozwoju kancelarii poszczególne ziemie polskie znajdowały się pod panowaniem obcych mocarstw, skąd przyjęte zostały różne systemy kancelaryjne. Ta różnorodność zagadnień ma odzwierciedlenie w tematyce zawartej w niniejszym numerze biuletynu. Otwiera go artykuł Marii Dębowskiej, która z wielkim znawstwem prezentuje aktualny stan badań nad kancelariami kościelnymi w Polsce. Do artykułu autorka dołączyła wybraną bibliografię ukazującą najważniejsze publikacje z tego zakresu. W celu pogłębienia znajomości tematu ks. Józef Marecki przedstawił podstawowe pojęcia dotyczące funkcjonowania kancelarii i jej urzędników. Autor ten podobnie jak M. Dębowska zamieścił bibliografię przedmiotu. W działanie kancelarii klasztornej wprowadza nas tekst Anny Krzemińskiej – wzbogacony kilkoma rysunkami – ukazujący przemiany w działaniu kancelarii klasztornej na przestrzeni dziejów. Natomiast ks. Roman Majka CSMA przedstawił problemy współczesnej kancelarii klasztornej. W nurt rozumienia działania kancelarii dziś, wpisuje się artykuł częstochowskiego archiwisty ks. Pawła Wolickiego, który przedstawił działanie kancelarii cmentarnej. W celu praktycznego zapoznania się z wytycznymi działania współczesnej kancelarii zaprezentowane zostały dwie instrukcje kancelaryjne. Jedna z nich jest instrukcją placówki dydaktyczno-naukowej – Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, a druga instytucji kościelnej – Kurii Archidiecezji Łódzkiej. Ta ostania instrukcja została omówiona przez ks. Mieczysława Różańskiego. Zachowując schemat biuletynu wypracowany w przeszłości kontynuujemy prezentacje archiwów kościelnych i zakonnych oraz sylwetki zmarłych archiwistów. Na łamach bieżącego biuletynu przestawione zostały dwa archiwa. Jedno zakonne – Archiwum Salezjańskie Inspektorii Pilskiej, a drugie – Archiwum Diecezjalne w Kielcach. Z tym Archiwum nierozerwalnie związana jest postać ks. Tomasza Wróbla – długoletniego archiwisty tej diecezji. Zamieszczone zostało ponadto wspomnienie o cenionym i znanym w środowisku archiwistów kościelnych panu doktorze Wacławie Kolaku, członku naszego Stowarzyszenia, który zmarł w 2007 roku. W części omówień i recenzji zaprezentowane zostały publikacje dotyczące istotnych zagadnień archiwistycznych: Zatroskani o ślady przeszłości. Archiwista kościelny we współczesnej rzeczywistości (Kraków 2005); Katalog Archiwum klasztoru OO. Karmelitów w Krakowie „na Piasku” 139 -1945 (1988) (Kraków 1997); Przepisy metodyczne dla archiwów. Zarządzenia Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych i inne z lat 1986-2001, wybór i opracowanie R. Galuba (Poznań 2002); Lex et praxis. Prawodawstwo archiwalne (Kraków 2007) oraz Wprowadzenie do archiwistyki pióra Haliny Robótki (Toruń 2003). W dziale „informacje i sprawozdania” zamieszczono krótkie sprawozdania z międzynarodowej konferencji naukowej Lex et praxis, która miała miejsce w Krakowie w dniu 24 marca 2007 roku oraz z obrad V Powszechnego Zjazdu Archiwisto w w Olsztynie (6-7 wrzesień 2007 r.), w którym udział wzięli archiwiści kościelni obradujący we własnej sekcji. W ostatniej części biuletynu zamieszczono protokół z III Walnego Zebrania Stowarzyszenia Archiwistów Kościelnych, które miało miejsce w dniu 7 września 2007 roku w Olsztynie oraz sprawozdanie Prezesa. Wszystkim Czytelnikom życzymy miłej i pożytecznej lektury oraz zapraszamy do współpracy. Wszelkie uwagi, propozycje i głosy w dyskusji prosimy przesyłać na adres redakcji.

Komitet Redakcyjny